دیمانەیەک لەگەڵ هاوڕێ چیمەن جوانرودی ئەندامی کومیتەی ناوەندی کۆمەڵە لەسەر چەن پرسی گرنگی تایبەت بە لە سێدارەدانی ژنان و توندووتیژی لەسەر ژنان لە ئێران
دواڕۆژ دەپرسێ…
سیاسەتی چەوساندنەوەی ژنان لە ئێراندا نوێ نییە؛ بەڵام سەپاندن و هەڕەشەی جێبەجێ کردنی سزای لەسێدارەدانەکان چی نیشان دەدەن؟ نموونەی ئەوە پەخشان عەزیزی و وریشە مورادی، شەریفە محەمەدییە ئێوە ئەوە چۆن هەڵدەسەنگێنن؟
هاوڕێ چیمەن لە وەڵامدا دەڵێ…
سیاسەتی سەرکوتکردنی ژنان لە ئێران، بە تایبەت ئەوانەی کە چالاکانە لە کایە کۆمەڵایەتی، سیاسی یان فەرهەنگییەکان بەشدارن، مێژوویەکی دوور و درێژی هەیە. بەڵام زیادبوونی توندوتیژی سیستماتیکی و بەتایبەتی هەڕەشەی سزای لەسێدارەدان لە دژی چالاکوانانی ژنی وەک پەخشان عەزیزی، وریشە مورادی و شەریفە محەمەدی، ئاماژەیە بۆ چەند ڕەوتی قووڵ و نیگەرانکەر:
1. چڕبوونەوەی سیاسەتی “رێگریکردن لە ڕێگەی تۆقاندنەوە”. لەبەرامبەر ناڕەزایەتی و بەرخۆدانی مەدەنی، حکومەت لەبری وەڵامدانەوە، زیاتر ئامرازەکانی وەک سزای زیندانی درێژخایەن، ئەشکەنجەدان، زەوتکردنی مافە کۆمەڵایەتییەکان و ئێستا هەڕەشەی کوشتن بەکاردەهێنێت. ئەم ڕێوشوێنانە بە مەبەستی ناردنی پەیامێکی ڕوونە بۆ کۆمەڵگا:
“هەر دەنگێکی. ژنان کە پارادایمەکانی دەوڵەت ببڕێت، سەرکوت دەکرێت”.
2. ژنکوژی و سەرکوتی نەتەوەیی. – پەخشان عەزیزی، وریشە مورادی و شەریفە محەمەدی – هەموویان تێکۆشەری کوردن. ئەمەش زۆر گرنگە. حکوومەتی ئێران هەمیشە ڕووبەڕووی دوو چین لە سەرکوت بووەتەوە: سەرکوتکردنی ژنان بەهۆی جیابوونەوە لە ڕۆڵی ڕەگەزی سەپێنراو و سەرکوتی کەمینە نەتەوەییەکان بەتایبەت کورد کە لە مێژوودا جیاکارییان بەرامبەر کراوە. تێکەڵبوونی ئەو دووانە لە پێشەنگی سەرکوتکردنیان دادەنێت.
3. شکستی سیاسەتی نەرم و گواستنەوە بۆ سەرکوتی توندوتیژی. هەرچەندە حکومەت لە هەندێک کاتدا هەوڵی دابوو فشار بخاتە سەر بە سەپاندنی سنووردارکردنی “یاسایی” (وەک حیجابی ناچاری یان قەدەغەکردنی ژنان لە هەندێک کاردا)، بەڵام ئێستا، لەگەڵ گەشەکردنی هۆشیاری و بوێری و سەرکردایەتی کردنی ژنان لە بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکان – بە تایبەت دوای کوشتنی. ژینا ئەمینی – پێدەچێت پەنای بۆ ئامرازی توندوتیژی ئاشکرا بردبێت. هەڕەشەی لە سێدارەدان بۆ ژنانی چالاکوان نیشانەی شکستی میکانیزمە نەرمەکان و گواستنەوەی تەواوەتییە بۆ سزای دراماتیک و سیاسی.
4. هەوڵدان بۆ لابردنی پێشەنگایەتی ژنان لە ناڕەزایەتیەکاندا. ژنان بە تایبەتی لە بزووتنەوەی “ژن، ژیان، ئازادی”دا، تەنیا بەشدار نەبوون بەڵکو سەرکردەی ناڕەزایەتییەکانیش بوون. کەسانی وەک پەخشان عەزیزی و وریشە مورادی هێمای ئەم سەرکردایەتییەن (وەک ژن) . سەرکوتی توندیان هەوڵێکە بۆ لەناوبردنی ئەو هێمایانە لە کۆمەڵگا. کە وایە ئەتوانم بڵێم؛ هەڕەشەی لەسێدارەدانی ژنانی چالاکوان تەنیا کردەوەیەکی سەرکوتگەرانە نییە، بەڵکو هەنگاوێکی سیاسی حیساب کراو بۆ ترساندنی هەموو کۆمەڵگایە. بەڵام لە هەمان کاتدا نیشانەی ترسی حکومەتە لە دەسەڵاتی کۆمەڵایەتی و سیاسی ژنان و هاودەنگیی گشتگیر تر بێت لە ئاستی ئێران دا.
دواڕۆژ دەپرسێ…
لە کەسایەتیی پەخشان و شەریفە و وریشەدا، ئایا هەوڵ بۆ بنیاتنانی یەکڕیزی یان هێڵی هاوبەشی خەبات لە نێوان ڕێکخراوەکانی ژنان لە ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستان هەیە لە دژی ئەم هێرشانە بۆ سەر ژنان؟
هاوڕێ چیمەن لە وەڵامدا دەڵێ…
تا ڕادەیەک بەڵێ – بە تایبەت لە ئاستی گوتار و هاوپشتی ڕەمزیدا. بەڵام: لەسەر ئاستی پراکتیکی و ڕێکخراو، بە هۆی جیاوازی زمانەوانی، ئایدیۆلۆژی، ئەمنی و سیاسی، هێشتا یەکڕیزییەکی بەرفراوان و ستراکتۆری لە نێوان ژنانی چالاکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ژنانی بەشەکانی دیکەی ئێران (بۆ نموونە تاران، تەورێز، مەشهەد، ئەهواز) بە شێوەیەکی یەکگرتوو پێک نەهاتووە. زۆرجار ئەم پەیوەندیانە زیاتر ڕەمزی، ئایدیۆلۆژی یان میدیاین (بۆ نموونە لە بەیاننامەی پشتیوانی، ناڕەزایەتی، یان دروشمی هاوبەشدا). من پێموایە کەسایەتییەکانی وەک پەخشان، شەریفە و وریشە مورادی نوێنەرایەتی جۆرێک لە فێمینیزمی بەرخۆدان و ڕادیکاڵ دەکەن کە بە ڕوونی باوەڕیان بە پێویستی یەکگرتوویی ژنان هەیە لە بەرامبەر ستەمکاریی پێکهاتەییدا. هەوڵدان لەلایەن ئەوانەوە بۆ دروستکردنی هێڵێکی هاوبەشی خەبات لە نێوان ژنانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و بەشەکانی دیکەی ئێراندا هەبووە، بەڵام ئەم یەکگرتووییە هێشتا پێویستی بە کار و پەیوەندیی زیاتر هەیە لەسەر ئاستێکی ستراتیژی و ڕێکخراو.
دواڕۆژ دەپرسێ…
ژنان بۆ پشتگیری ژنانی زیندانی لە ئێران چ جۆرە پشگیری و خەباتێک بەڕێوەدەبەن؟
١ هۆشیاری و بەڵگە نامە کردن و گێڕانەوەی ئەو کەیسانە : ناساندنی ژنانی زیندانیکراو، هۆکاری دەستبەسەرکردنیان، بارودۆخی زیندان، و ئەو فشارە دەروونی و جەستەییانەی کە تووشی دەبن. بەکارهێنانی سۆشیال میدیا: دروستکردنی کەمپەین بۆ هۆشیارکردنەوەی کۆمەڵگەی ناوخۆیی و جیهانی (وەک هاشتاگی نێودەوڵەتی). گێڕانەوەی کەسی: دووبارە بڵاوکردنەوەی یادەوەری و دەنگی خێزانەکان یان ئەوانەی ئازاد کراون.
٢.. فشاری یاسایی و نێودەوڵەتی: ڕەوانەکردنی کەیسەکان بۆ ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ وەک ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی، ڕاپۆرتێری تایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ مافەکانی مرۆڤ لە ئێران. داوای دەستێوەردانی دامەزراوە نێودەوڵەتییەکان بۆ سەردانی زیندانەکان یان لێکۆڵینەوەی سەربەخۆ لە کەیسەکانی ئەشکەنجەدان، ڕەتکردنەوەی چاودێری پزیشکی، دەستبەسەرکردنی نایاسایی و دادگاییکردنی نادادپەروەرانە.
٣.. بەڵگەنامەکردنی پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ: تۆمارکردنی زانیارییەکانی هەر زیندانییەک بە وردی: ناو، تەمەن، پیشە، کاتی دەستگیرکردن، تۆمەت، شوێنی زیندانی کردن، جۆری فشار و هتد. ڕاپۆرتی ئەرشیف بۆ بەکارهێنانی لە داهاتوودا، جا لە دادگا ناوخۆییەکان بێت یان نێودەوڵەتییەکان.
٤..پاڵپشتی کردنی خێزانی زیندانیان: یارمەتیدانی خێزانەکان بۆ تۆمارکردنی سکاڵای یاسایی، داپۆشینی کرێی پارێزەر، یان پێشکەشکردنی پشتگیری دەروونی. دروستکردنی تۆڕێک بۆ خێزانەکان بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ دامەزراوە مەدەنی و نێودەوڵەتییەکان.
٥..پاڵپشتی یاسایی و میدیایی بۆ ژنانی پارێزەری زیندانیکراو: زۆرێک لە پارێزەرانی بەرگری لە زیندانییە ژنەکان خۆیان هەراسان کراون و دەستبەسەر کراون
٦..هاوپشتی نێودەوڵەتی: هاوکاریکردن لەگەڵ بزووتنەوەکانی تری ژنان لە سەرانسەری جیهان بۆ دروستکردنی فشاری جیهانی. پشتگیریکردن لە بڕیارنامە نێودەوڵەتییەکان لە دامەزراوەکانی وەک ئەنجومەنی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان یان یەکێتی ئەوروپا. نموونەی چالاکییەکانی هەن؛ هەڵمەتی “دەنگەکانمان بۆ بێدەنگەکان” بۆ پشتیوانی لە ژنانی زیندان. نامەی کراوەی ژنانی چالاکوان بۆ نەتەوە یەکگرتووەکان. هەڵمەتە ئۆنلاینەکان.
