جیاوازی و کێشەکانی نێوان سیستەمی پەروەردە لە ئێران و سیستمەی پەروەردەی وڵاتانی ئۆرووپا
سیستەمی پەروەردە و فێربوون لە هەر وڵاتێکدا ئەگڕێتەوە بۆ دابینکردنی شێوەی فکری، کۆمەڵایەتی، کەلتور، سیاسەت و کێشەی ئابووری ئەو وڵاتە. گرنگترین جیاوازیەکان بریتین لە:
١. شێواز و چوارچێوەی فێربوون
٢. ئازادی مامۆستایان
٣. کەرەسە و شێوازی فێرکردن
٤. کۆرسی خوێندن و بەرنامەی وانەکان
٥. چارەسەرکردن کومەڵایەتی و تەندروستی خوێندکاران
٦. تاقیکردنەوە و چاوپێکەوتن
لە ئیران زیاتر شێوازی پەروەردە و فێربوون لەسەر بابەتی کەلتووری و ئایینی دامەزراوە. گەورەترین رۆڵی سیستمەکە گرنگی دان بە بەشی ئیدەئولۆژی و ڕەخنەکردنی تایبەتی کومەڵگای ئیرانە. مافی قوتابی لە سەر مەسایلی دینی پێشێل ئەبێت. لە ئێران قوتابیان زۆرتر لەسەر خوێندن و بیرکردنەوەی دەق و پەیوەندیدان بە تاقیکردنەوە پشتگیری دەکرێن. کارگە، پرۆژە، کارکردنی تیمی و ڕابەری تایبەتی زۆر کەمە. لەحاڵیکدا لە وڵاتانی ئەورووپا سیستمەی پەروەردە بە ئەم شتانە گرنگی دەدات:
– پرۆژە و تاقیکردنەوەی تایبەتی
– زانستی ڕاستەوخۆ و ئەزموونی کارگە
– بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە (Critical Thinking)
-سیستمەی کاردانەوە (Feedback)
– توانایی کومەڵایەتی (Social Skills)
بارودۆخ و کێشەکانی سیستمەی پەروەردە لە ئیران بریتین لە: قەیرانی تەکنۆلۆژی و کەمبوونی شارەزا لە بەشی فێرکاری و ڕاهێنان. ناچالاکی قوتابیان لە پرۆژە و کاری پەروەردە. کۆنترۆڵ و سانسۆری زۆر. بەرزبوونی فشاری دەرسی بەتایبەت بۆ بەربژێرەکانی تاقیکاریی زانکۆ.
لە بەرانبەردا چالاکی و سەرکەوتنی وڵاتانی ئەورووپا بە هۆی ئەم خاڵانەوە جیاوازە لە وڵاتی ئیران: کاری تیمی و پرۆژەکارکردن. سیستەمی کاردانەوە یانی فیدبەک(Feedback). ڕێژەی کەمتری سانسۆڕ و بەرگێری. گەشەی کەلتووری کەسایەتی. تۆڕی دیجیتاڵی و پەروەردە بە فێرکاری. یەکێک لە گرنگترین خاڵەکانی دیکە یاسا و دیموکراسی پەروەردەی ئێران لە چوارچێوەی حکومەت کاردەکات و ئازادی قوتابی و مامۆستا سنووردارە. بەپێچەوانە لە ئورووپا سیستەمی پەروەردە لە سەربناغەی و چوارچێوەی ئازادیی و دیموکراسی دامەزراوە. قوتابی دەتوانێت پەیوەندی بە ڕەزامەندی پشتبەستنی مرۆڤی بکات.
سیستمەی پەروەردە ئیران لە ماوەی چەند دەیەی ڕابڕدووەوە، لە ناوچەکانی جێهان، بە تایبەت لە ئەورووپا بە جۆری جیاواز هەڵسەنگاندراوە. زۆر لە پەروەردەناسان ئەورووپی باوەڕیان وایە کە ئەم سیستەمە بە شێوەی گشتی ناکارامەیە، بەهۆی کوێرکردنی ستراتیژی نوێکاری، ئەندامبوونی سیاسی و… جاودێری کردنی بەرچاوی حکومەت و کەمبوونی خۆڕاگەیاندنی قوتابخانەکان بووتە هۆکاری ناچالاک بوونی جۆرەکانی توێژینەوە و خۆهەڵسەنگاندن. لە بەر ئەوەی جەختی رژیم لەسەر بەرنامەی فێرکاری تارانە بەو بۆنەوە دەرچوونی دیکەی ناوچەکان زۆر کەمترە. زۆرینەی پەروەردەناسە ئەورووپییەکان ڕەخنە دەگرن لە سەرئەوەی سیستەمی پەروەردە لە ئیران بەشێوەیەکی بەرچاو سیاسی کراوەتەوە. مافەکانی مامۆستایان، خوێندکاران و زانکۆکان کە چوارچێوەی ئایدێولۆژیکی حکومەت سنووردار کراون. ئەمە بووەتە هۆکاری ڕاوەستنی بەرەو پێشچوونی فکری و توێژینەوە. بەپێ هەندێک لێکۆڵینەوەی ئەورووپی، خوێندکارانی ئیران زۆرجار دوای قۆناغی دەرچوون لە زانکۆ یا قوتابخانە، بازاڕی کارێک کە لە گەڵ تواناکانیان ناگونجاوە دەس دەکەوێ.
کۆبەند:
لەپێناوی هەموو ئەم هۆکارانەدا، زۆربەی پەروەردەناسان ئەورووپی سیستەمی پەروەردە لە ئیران ناکارامە دەزانن. لە گەڵ ئەوەدا، زور لە ئەوان باوەڕیان وایە کە ئەگەر سیستەمەکە بچێتە سەر بنەمای ئازادی عیلمی و نوێکاری، توانای گۆڕینی هەیە.
