2ی ڕێبەندان ساڵیادی دامەزراندنی کۆماری کوردستان لە مەهاباد ….
یەکەم پریشکی بزووتنەوەی سۆسیالیستی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست
م.ئاژوان-سنە
ڕۆژی 2ی ڕێبەندان ساڵیادی دامەزراندنی کۆماری کوردستان لە مەهاباد ( 1946 ) یەکێکە لە خاڵە وەرچەرخانەکانی مێژووی هاوچەرخی کوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە بە یەکەم ئەزموونی پراکتیکی بزووتنەوەی سۆسیالیستی و ئۆتۆنۆمی لە ناوچەکەدا ناسراوە .ئەم کۆمارە کە لەلایەن سەرکردەی دیاری کورد قازی محەمەدەوە ڕاگەیەنرا و کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر مێژووی سیاسی و کۆمەڵایەتی کوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەبوو.
پیشینەی مێژوویی
پاش ڕووخانی حکوومەتی ڕەزا شا لە ئێران و زیادبوونی نفوزی یەکێتی سۆڤیەت لە ناوچەکانی باکووری ئێران، هەلومەرجی گەشەی بزووتنەوە ناسیۆنالیست و سۆسیالیستییەکان زۆرتر بوو. لەو ماوەیەدا گەلی کورد بە سەرکردایەتی قازی محەمەد داوای ئۆتۆنۆمی کولتووری و سیاسی و ئابوورییان کرد. پشتیوانی سۆڤیەت بۆ ئەم بزووتنەوەیە و پێشکەوتنە سیاسییەکانی ئێران ڕێگە خۆشکەر بوو بۆ دامەزراندنی کۆماری مەهاباد.
کۆماری کوردستان : ئەزموونێکی نوێ
کۆماری کوردستان لە 2ی ڕێبەندانی1946 لە شاری مەهاباد ڕاگەیەنرا ئامانجە سەرەکییەکانی ئەم کۆمارە بریتی بوون لە:
1. ئۆتۆنۆمی ناوخۆیی بۆ گەلی کورد.
2. برەودان بە زمان و کەلتووری کوردی.
3. جێبەجێکردنی چاکسازی کۆمەڵایەتی و ئابووری بە ئیلهام وەرگرتن لە پرەنسیپەکانی سوسیالیزم و بنەماکانی دێموکراسی.
لە ماوە کورتەکەی دامەزراندنی کۆماردا هەنگاوی گرینگ نراوە بە ئاراستەی پەروەردە بە زمانی کوردی و دامەزراندنی سیستمی دادوەری سەربەخۆ و چاکسازی زەوی، پێشمەرگە وەک هێزی سەربازی کۆمار رێکخرابوون و ڕۆڵێکی گرنگیان هەبوو لە بەرگریکردن لە بیروباوەڕە نەتەوەیی و سۆسیالیستییەکان.
بزووتنەوەی سۆسیالیستی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست
کۆماری مەهاباد یەکەم بزووتنەوەی ڕێکخراو بوو کە ئایدیۆلۆژیای سۆسیالیزم و بزووتنەوەی ناسیونالیستی تێکەڵ کرد. ئەم ئەزموونە دەریخست کە نمونەی دادپەروەری کۆمەڵایەتی و یەکسانی دەتوانێت خزمەت بە ئامانجە نەتەوەییەکان و ناسنامەی کەلتووری بکات. کاریگەری ئایدۆلۆژیای سۆسیالیستی لە ناوچەکەدا، لەگەڵ داخوازییە ناسیۆنالیستییەکان، کاریگەری ڕاستەوخۆی لەسەر بزووتنەوەکانی هاوشێوە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هەبوو.
چارەنووسی کۆماری مەهاباد
بە داخەوە پاش کشانەوەی هێزەکانی سۆڤیەت لە ئێران و فشاری حکومەتی ناوەندی، کۆماری مەهاباد لە ساڵی 1946 ڕووخا. قازی محەمەد لەگەڵ ژمارەیەک لە یاوەرەکانی دەستگیرکران و لە گۆڕەپانی ناوەندی مەهاباد لە سێدارە دران لەگەڵ ئەوەشدا، بیروباوەڕەکانی کۆمارەکە ئیلهام بەخش بۆ بزووتنەوەکانی دواتر لە کوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بوون.
دەبێ ئاماژە بەوە بکرێت کە کۆماری مەهاباد هێمای هەوڵێکی مێژووییە بۆ بەدیهێنانی ئازادی و دادپەروەری و سۆسیالیزم لە ناوچەیەک کە لە ژێر فشاری ئیمپراتۆریەتەکان و حکوومەتە ناوەندییەکاندا بوو. ڕۆژی 2 ی ڕێبەندان وەک ساڵیادی ئەم کۆمارە بەردەوامە لە وەبیرهێنانەوەی ئەو بیروباوەڕانەی کە کاریگەرییان بووە جیاواز لە سنوور و کاتەکان و ئیلهام بەخشن بۆ نەوەکانی داهاتوو بوون.کۆمار مڵکی هیچ حێزبێکی تایبەت نییە و دەکرێ بوترێت شانازییەکی مێژووییە بۆ کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان لە چوار پارچەکەی دا .
