کۆمەڵکوژی قاڕنێ ، زامێکی سارێژ نەبوو بە سەر جەستەی مێژوو!
عەزیز ئاجیکەند
یازدەی خەرمانانی ئەمساڵ چل و دوو ساڵ بە سەر جینایەتی ڕێژیمی کۆماری ئیسلامیی ئێران لە گوندەکانی قاڕنێ و قەڵاتان تێدەپەڕێ.
گوندی قاڕنێ یەکێک لە گوندەکانی رۆژهەڵاتی کوردستانە و سەر بە شاری نەغەدەیە . ئەم گوندە لە ٧ کیلۆمەتری باشووری ڕۆژئاوای شاری نەغەدە هەڵکەوتوە . بەرەبەیانی ئەو رۆژە دانیشتوانی قاڕنێ ، دەیان ویست وەک رۆژانی پێشو ئارامی و جوانی سروشت لەئامێز بگرن و بەرەو ئاوات و خۆزەگەکانیان هەنگاو بنێن ، بەلام سەد مەخابن هەورێکی چڵکنی پڕ له قینه ئەگرمێنێ و بێدەنگی زال بە سەر ئاوایی دا دەشکێنێەو بارانێکی خوێناوی ئەبارێنێ وسەرتاپای قاڕنێ سوور هەلئەگەرێنێ و پاشان لە چەن چرکەدا بێدەنگێکی قورس ئەو دۆڵە دائەگرێ .
پاش نیوەڕۆی ڕۆژی ١١ی خەرمانانی سالی ١٣٥٨ی هەتاوی ، سوپای پاسدارانی ئێران بە پاڵپشتیی هێزی ئەڕتەشی ئێران ، لە کردەوەیەکی نامرۆڤانەدا گەمارۆی گوندی قاڕنێ‌یان دا. کاتژمێر یەکی پاش نیوەرۆ بوو . هێزەکانی ئەرتەش و سوپا کوچەو کۆڵانی گوندەکە دەگرن و دەسدەکەن بە ئازارو ئەزیەتی دانیشتوانی ناو گوندەکەو بێ بەزیانە گەورەو جکۆڵە ، ژن و پیاو ، پیرو بەساڵاچوو دەدەنە بەر دەسترێژی گوللەی تفەنگەکان .
ئەوان دەستیان لە هیچ نەپاراست ، ژن و مناڵیان کوشت ، مالیان ئاگر تێبەرداو تەنانەت ئاژەڵ و باقی گیانلەبەرەکانی قاڕنێ‌شیان خستە بەر گوللەی تفەنگەکانیان.
پاسدارانی کۆماری سێدارەی ئیسڵامی کە لەلایەن ئەرتەشەوە بە هەموو ئیمکاناتیکی جەنگێەوە پشتیوانی دەکران ، دوای خولقاندنی جینایەتەکەیان ، بۆ ماوەی سێ کاتژمێر دەستیان بەسەر گوندەکە داگرت و پاش بەتاڵان بردنی مال و ژیانی قوربانیانی تاوانەکە، گوندەکەیان چۆڵ کرد.
جینایەتکارانی سوپاو ئەرتەشی کۆماری ئیسڵامی ، تەرمی قوربانییەکانیان لەت‌لەت کرد و لە دەرەوەی گوند بە شپرزەیی فڕێیان دان. ئەوان دەیان ویست بەم شێوەیە جینایەت و تاوانەکەیان پەردەپۆش کەن و وا نیشان بدەن کە ئەو خەلکە بێتاوانە لە روداوی تردا کوژراون و تەرمەکەانیان شێواوە.
لە روداوەکەی قاڕنێ کۆمەڵێک مرۆڤی بێ تاوان دەكەونە بەر شاڵاوی قڕ كردن . لەم روداوە دلتەزینەدا سەرجەم
٦٨ کەس لە منداڵ , پیر , پەككەوتە , و ژن و پیاو بە دەستی چەپەلی بە کریگیراوانی کۆماری ئیسڵامی لەت لەت دەكرێن.
تاوانی قاڕنێ
ژمارەی ماڵەكانی قاڕنێ لەوكاتەدا نزیك بە ٧٠-٨٠ ماڵێك بوو, ئەم گوندە سەر بە ناوچەی سوندسە. ئەم دەڤەرە زیاتر لە ٤٠ گوندی ئازەری زمانی تێدایە و ئەوانی تریش بەرەچەڵەک کوردن . ڕژێمی تازە بەدەسلات گەیشتوی کۆماری ئیسڵامی هەر لەسەرەتای بەدەسەڵات گەیشتنێەوە بە هەموو شێوەیەك هەوڵی نانەوەی دووبەرەكی دەدا لە نێوان كورد و ئازەرییەكان و بەم شێوەیە دەیهەویست بە كەڵك وەرگرتن لە جیایی زمان و مەزهەبیان, ئەوان بەشەر بدات و مەشروعیەت بە بونی خۆی لەناوچەکە بدات و پێگەی خۆی بەهێز بكات.
رێکەوتی ١١ خەرمانانی سالی ١٣٥٨ هەتاوی هێزەكانی ڕژێم لە سوپای پاسداران لە نەغەدەو جەڵدیانەوە هێرش دەكەنە سەر گوندی دووئاوە، لەوێ دووبرا بەناوەكانی ” عەبدواڵلە خاڵنە و مینە خاڵنە” ی تەمەن ٦٥-٧٠ ساڵە دەکوژن.
لە كاتی گەڕانەوەیان كاتژمێر ١ی پاش نیوەڕۆ لە نزیک گوندی قاڕنێ ، لەسەر ڕێگا ٣منداڵی بەرخەوان دەبینن . پاشان سێ مناڵەکە لە ڵایەن پاسدارە خوێنمژەکانی کۆماری ئیسڵامیەوە دەدرێنە بەر دەستڕێژی گوڵلەو گیانیان لەدەس دەدەن.
ناوی دوو لە مناڵەکان بریتین لە ” ڕەحمان ڕامینی و خاتوو زین ڕامینی .,….(ناوی سێیەم نەزانراوە).
دوای ئەو منداڵانە و لە درێژەی رێگایاندا سێ شوان دەبینن کە دەسبەجێ دەیاندەنە بەر دەسترێژی گوڵلە. سی کەسەکە بریتین لە : ” ئەبو بەكر مستەفا زادە , سەید ئیسماعیل تاهیری , حەسەن … ” هاوكات دوو شوانی دیكەش بریندار دەكەن کە پاشان نایان دۆزنەوەو ئەوان خۆیان دەشارنەوە.
سوپا و ئەرتەشی خوێنمژی کۆماری ئیسڵامی بە چەكی قورسیانەوە لە تانك و زرێپۆش بەرزاییەكانی گوندەكە دەگرن و ئابلوقەی دەدەن , دواتر بە بڵندگۆ بانگ لە خەڵكەكە دەكەن بگەڕێنەوە بۆ ماڵەوە, چونكە لەو كاتە هەموو لەسەر كار بوون و وەرزی بەرهەم بوو , لە ناو قاڕنێ سەرەتا هێرش دەكەنە سەر ماڵ حاجی ڕەحمان شەریفی ئازەر, ئاگر لە ماڵەكەیان بەردەدن , لە كۆی ٦كەسی خێزانەكەیان ٥ کەسیان دەکوژن .
لەكاتی چۆڵكردنی گوندەكە ڕژێم جارێكی دیكە تاوانێكی دیكەی خوڵقاندەوە , دوو ڕۆڵەی دیكەی ئەم گوندەی لە مافی ژیان کردن بێ بەش کرد کە بریتین لە :
١- عوسمان ڕامێنی.
٢-مستەفا ئابزەند.
تاوانی قاڕنێ یەكەم و دوا تاوان نەبوو بەرامبەر بە خەڵكی بێتاوان ئەنجام بدرێت , نموونەی لەو چەشنە لە گوندەكانی ئیندرقاش و قەڵاتان ” ٥٠ كەس ” , دیلان چەرخ ” ٤٠ كەس “خەلیفەلیان ” ٢١ كەس ” بۆ جاریکی تر دوپات کراوە.
ناوی گیانبه ختکردوانی گۆندی قاڕنی!
١-مه‌لا مه‌حمود به‌هتزاده ٢- سه‌ید ڕه‌حمان تاهیری ٣- سید محه‌مه‌د تاهیری ٤- سه‌ید ئیسماعیل تاهیری ٥- حاج سه‌ید عه‌لی تاهیری ٦- سه‌ید قادر تاهیری ٧- ئامینه شه‌ریفزاده ٨- حاجی ڕه‌حمان شه‌ریفزاده ٩- عوسمان شه‌ریفزاده ١٠- مسته‌فا عه‌زیزی ١١- محه‌مه‌د عه‌زیزی ١٢- محیدین ئه‌بر ڕۆشه‌ن ١٣- حاج شه‌ریف ئه‌بر ڕۆشه‌ن ١٤- ڕه‌حمان ئه‌بزه‌ن ١٥- ڕه‌حمان سلێمانی ١٦- ڕه‌حیم سوڵتانی ١٧- که‌رین سلێمانی ١٨- قادر سلێمانی ١٩- مسته‌فا ئه‌بزه‌ن ٢٠- عومه‌ر عه‌باسی ٢١- جه‌عفه‌ر عه‌باسی ٢٢- مسته‌فا عه‌باسی ٢٣- محه‌مه‌د شه‌بڕه‌و ٢٤- سلێمان هه‌مزه‌پور ٢٥- ئیبراهیم پویا ٢٦- ئیبراهیم ڕه‌سوڵی ٢٧- عه‌لی چوپان ڕوستا ٢٨- حه‌سه‌ن نه‌وجه‌وان ٢٩- زێنه‌ب ڕامین ٣٠- خاتوزین ڕامین ٣١- که‌ریم ڕامین ٣٢- ئه‌حمه‌د ڕامین ٣٣- ڕه‌حمان ڕامین ٣٤- عوسمان ڕامین ٣٥- ڕه‌سول خه‌سره‌وی ٣٦- ڕه‌حمان خه‌سره‌وی ٣٧- سه‌عید خه‌سره‌وی ٣٨- عه‌بدوڵا خه‌سره‌وی ٣٩- موراد خه‌سره‌وی ٤٠- مسته‌فا خه‌سره‌وی ٤١- عوسمان خه‌سره‌وی ٤٢- خالید خه‌سره‌وی ٤٣- ڕه‌حیم خه‌سره‌وی ٤٤- ئه‌بوبه‌کر شیشمان ٤٥- جه‌عفه‌ر شیشمان ٤٦- عه‌لی شیشمان ٤٧- عوسمان شیشمان ٤٨- ئه‌حمه‌د سه‌عاده‌تپوور ٤٩- عومه‌ر ده‌روێشپوور ٥٠- سه‌ید که‌رین ئه‌روندی ٥١- عه‌لی مه‌لا ڕه‌حیم له گوندی دووئاو ٥٢- حه‌سه‌ن مام ڕه‌سول له گوندی ئاڵیاوێ ٥٣- عه‌زیز مه‌رزه‌نگ ٥٤- ئیبراهیم کایه‌ر ٥٥- عه‌لی گاتوری ٥٦- خه‌سره‌و ئه‌فشین ٥٧- سه‌لاح عه‌لی زناوی ٥٨- ئه‌بوبه‌کر حه‌سه‌نپوور ٥٩- عوسمان ئه‌حمه‌دپوور ٦٠- عه‌بدوڵا ئه‌حمه‌دپوور.
بە درێژایی ٤٢ ساڵی ڕابردوو کۆماری ئیسڵامی بەردەوام لە هەوڵی ئاژاوەنانەوەو نانەوەی تۆی دووبەرەکی لە نێوان دوو نەتەوەی کوردو تورک لەو ناوچەیەدا بوەو هەمیشە هەوڵی دواوە پشێوی وئاڵۆزی لە نێونیاندا دروست بکات . ئەمساڵیس و لە ئاخرین هەوڵی خۆیدا ، کۆماری ئیسڵامیی تێکۆشا کە بەکەڵک وەرگرتن لە دەمەقاڵەی چەند کەسێکی تورک و کورد لە شاری نەغەدە کە بەداخەوە شەڕ و هەڵپژانێک لە نێوانیاندا ڕویداوسەرەنجام گەیشتە چەک کێشان و تەقەکردن و زۆر بەداخەوە دوو کەسی کورد بە ناوەکانی “فەردین ئیبراهیمی” و “محەممەد عەلیزادە” گیانیان لەدەسدا، فوو بە ئاگرەکەدا بکات و کێشەکان ئالۆزتربکات .
رەداوەکە بەمجۆرە دەبێ کە رۆژی شەمە ١٦ی گەڵاوێژی مانگی ڕابردوو هاووڵاتییەکی ٣٥ ساڵە بە ناوی ” فەردین ئیبراهیمی” خەڵکی شنۆ، کە بە مەبەستی چاککردنی ئوتومبیلەکەی چووبووە نەغەدە، پاش بینینی تێکهەڵچوونێک دەڕواتە نێوبژیوانی و لە لایەن هاوڵاتیکی تورکێکی ئەو شارەوە ، دەکوژرێ .
دوابەدوای ئەو روداوە ، کەشی شار بە تەواوەتی ئاڵۆز دەبێ و بشێوی و نیگەرانیی بۆ دانیشتووانی شار و دەوروبەری دێتەپێشەوە . بەرپرسانی ڕێژیمی کۆماری ئیسلامیی ئێرانیش لەو بەینەدا هیچ دەورێکی ئەوتۆیان بۆ هێورکردنەوەی دۆخەکە لە خۆیان نیشان نەداوەو بەڵکوو تەنانەت هەوڵیشیانداوە پشێوێەکە زیاتر بکەن .
بە خۆشێیەوە لە روداوی ئەمجارەداو لە هەر دوو نەتەوەی تورک و کورد کەسانێکی دڵسۆزو بەپەرۆش بۆ ئاسایش و پاراستنی هێمنیی شار و هێورکردنەوەی ئەو دۆخە نەخوازراوە لە هەوڵێکی جیددا هاتنە مەیدان و نەیان هێشت ئەم گرژی و ئالۆزیانە پەرەبستێنن و رق و تورەیی خەڵکەکەیان دامرکاندەوەو و نەیان هێشت کاربەدەستانی کۆماری ئیسڵامیی بە مەبەستی چەپەڵی خۆیان بگەن .
ئەم هەڵوێستەی ئەمجارەی خەڵک بۆ هێورکردنەوەی دۆخەکە و پووچەڵ کردنەوەی پیڵانی دوژمنانی هەر دوو نەتەوەی کوردو تورک لە ناوچەکە، نیشانیدا کە خەڵکی ناوچەکە زۆر وشیارتر لەوەن کە بکەونە پیڵانی دوژمنان و داگیرکەرانی نیشتمانەکەیان . ئەوان بە باشی دەزانن کە تۆوی دووبەرەکی نانەوەو هەوڵدان بۆ ئالۆز کردنی نیوانی خەڵکی کوردو تورک ، کاری ڕژیمەو یەکیک لە سیاسەتەکانی هەمیشەیی کۆماری ئیسڵامیی بوەو بەردەوام هەوڵی داوە بەر بە یەکییەتی و برایەتی گەڵان ڵە ئێران و کوردوستاندا بگرێ.
یەکییەتی و برایەتی نیوان گەڵان ، ئەوچەکە بەهێزەیە کە بەردەوام کۆماری ئیسڵامیی لێی ترساوە. هەنگاوی ئەمجارەی دڵسۆزانی بە ئەمەگی ناوچەکە ، جارێکی تر بە کۆماری ئیسڵامیی نیشاندا کە ئەوان ناتوانن نیوانی دوو نەتەوەی کوردو تورک بۆ جارێکی تر تێک بدەن. کە ئەم هەنگاوە، خۆی گەورەترین سەرکەوتنە بۆ خەڵکی ناوچەکەو دانیشتوانەکەی و رورەشیش هەر بۆ کۆماری ئیسڵامیی دەمێنێتەوە .
سەرکەوتوو بێ برایەتی و یەکییەتی نێوان گەڵان و مەرگ و نەمان بۆ دوژمنانی خەڵک
