بەرنامەی سیاسیی کۆمەڵە
بەشی یەکەم؛
بایەخ و سەرچاوە سەرەکییەکانی ڕوانین و ڕێبازی کۆمەڵە
بەرنامەی سیاسیی کۆمەلەی زەحمەتکێشانی کوردستان ئەو بایەخ و بیر و تێڕوانینانەیە کە بنەمای سیاسەتەکانی کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستانن.
کۆمەڵەیی زەحمەتکێشانی کوردستان حیزبێکی ڕۆژهەڵاتی کوردستانە کە شێوازی ڕوانینی چەپ و سوسیالیستیە، هەر بۆیە بناغەی بیر و خەبات و چارەسەرەکانی بۆ هەموو ستەمەکانی سەر نەتەوەی کورد و خەڵکی کوردستان لەو ڕوانگەوە سەرچاوە دەگرێت. سیاسەتەکانی کۆمەڵە لەسەر بنەمای مافی ئینسان بۆ سەربەستی، بڕیاردان لەسەر هەموو ئەو شتانەی پەیوەندیی بە ژیانی سیاسی و ئابوورییانەوە هەیە، ژیانێکی شیاوی گونجاو لەگەڵ دۆخی سەردەم، یەکسانیی بایەخی مرۆڤەکان و ئازادییە تاکەکەسی و گشتییەکان دانراوە.
ئاواتی لەمێژینەی مرۆڤ بۆ ئەوەی بگاتە کۆمەڵگەیک کە تێدا ژێردەستەیی، چەوسانەوە، هەڵاواردن و نایەکسانی نەمێنێت و ئینسان تێدا بتوانێت سەربەست و ئازاد بێ، هێشتا نەهاتووەتە دی. مێژووی مرۆڤ پڕە لە خەبات بۆ گەیشتن بەو ئاواتە و ئامانجانە. کوردستان مێژوویەکی دوور و درێژی پڕ لە هەوراز و نشێو و قوربانیدان و دەسکەوتی لەو ڕێگەیەدا هەیە و کۆمەڵە وەکوو حیزبێکی کوردستانیی چەپ خاوەن ئەزموون و مێژوویەکی دیار و بەرچاوە و هەر بەو پێیەش کاریگەریی لەسەر مێژووی خەبات لە کوردستان بووە و ئەرکی تایبەتی لەو خەباتە دەکەوێتە سەرشان.
ئاڵوگۆڕە بنەڕەتییەکانی پێکهاتەی سیاسی، کۆمەڵایەتی و ئابووری لە چەند دەیەی ڕابردوودا، گۆڕانکاریی بەرچاوی لە هەموو بوارەکانی ژیانی خەڵکی کوردستاندا پێکهێناوە. کۆمەڵە لە دوای ڕووخانی ڕژیمی داگیرکەری پاشایەتی کاریگەریی لە سەر بواری کولتووری، کۆمەڵایەتی و سیاسیی ژیانی خەڵک لە کوردستاندا هەبووە و ئاڵاهەڵگری دەستەبەرکرانی مافی نەتەوەیی خەڵکی کوردستان بووە و بەکردەوە بەشێکی شێلگیر و پێشکەوتنخواز بووە لە خەبات بۆ ڕزگاریی خەڵکی کوردستان و هاوکات خەباتی شێلگیرانەی دژ بە چەوسانەوەی ستەملێکراوان و چینە ژێردەستەکانی کۆمەڵگا کردووە و پەرەپێدەری فەرهەنگی چەپ و سوسیالیستی بووە. خەبات بۆ یەکسانیی ڕەگەزی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لەگەڵ ناوی کۆمەڵە تێکەڵە و کۆمەڵە خەباتکاری بەرچاوی ئەو مەیدانە بووە و گەلێک سوننەتی نوێ و پێشکەوتووانەی لە کۆمەڵگادا جێگیر کردووە.
ئاڵوگۆڕە سیاسی و ئابوورییەکان و قووڵتربوونەوەی کەلێنی چینایەتی لە ئاکامی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامیی ئێران بەسەر کوردستاندا، لە لایەک و لە لایەکی دیکەوە، گەشەی وشیاری و مافخوازیی نەتەوەی کورد، لە هەموو کاتێک زۆرتر حوزووری چەپێکی دیموکرات و سوسیالیستی بۆ ڕزگاریی خەڵکی کوردستان لە دەست ستەمی نەتەوەیی و هەوڵ بۆ دامەزراندنی سیستەمێک لە سەر بنەمای دادوەریی کۆمەڵایەتی و ئابووری و دابینکرانی ژیانێکی شیاو بۆ چین و توێژە چەوساوەکان کردووەتە پێویستییەکی حاشاهەڵنەگر. کوردستانی ئەمڕۆ کۆمەڵگایەکی لێکئاڵاوتر، ڕێکخراوتر و مۆدێرنترە و بەرەوپێشچوونی بەرچاوی لەو بوارانەدا بەخۆیەوە بینیوە. ئەوڕۆ بەشێکی بەرچاوی جەماوەر و ڕووناکبیران و چالاکانی سیاسی و مەدەنیی کورد، بەستێنێکی لەبارتر بۆ دەستەبەرکرانی مافە دیموکراتیک و مرۆییەکانیان بەدی دەکەن و بە مافی خۆیانی دەزانن کە ئیرادە و بڕیاری دیاریکردنی چارەنووسی سیاسییان لە دەستی خۆیاندا بێ و ئەمە بە پێویستییەک دەزانن بۆ ئەوەی ڕەوتی دیموکراسی و مافخوازی لە کۆمەڵگادا بەهێزتر بێ.
بەریناییەکی گەورەی کوردستان کە پێشتر لە بزووتنەوەی سیاسیی کوردستاندا لاکەوتە و پەراوێزنشین کرابوو، ئێستا لە سەنگەرە هەرە ئاوەدانەکانی شۆڕشی کوردستانە. قووڵبوونەوە و بەرینبوونەوەی خەباتی نەتەوەی کورد وای کردووە چارەسەری یەکجاری و دیموکراتیکی مەسەلەی کورد و کۆتاییهێنان بە داگیرکەری، هەڵاواردنی ئابووری و ڕەگەزی و دیکتاتۆری ببێتە ئامانجێکی تاکتیکی و ستراتیژیک بۆ هەر ڕەوتێکی چەپ و سوسیالیستیی کوردستانی.
بۆ کۆمەڵە کە لە مێژووی خەباتیدا گەلێک نموونەی بەرچاو لە هەوڵ بۆ گەڕاندنەوەی دەسەڵات بۆ جەماوەر و وەرگرتنی ڕەوایی و هێز و پشتیوانی لە خەڵکی کوردستان بەدی دەکرێت ئەم مەسئەلەیە گرنگیی تایبەتی هەیە. نموونەی دیاری ئەو شێوازە لە خەبات کە پشتی بە هێزی جەماوەر بەستووە، کۆچی مێژوویی مەریوان بە پێشەنگایەتیی کاک فواد موستەفاسوڵتانی ڕێبەری بزووتنەوەی کوردستان و کۆمەڵەیە، کە شکۆدارترین خەباتی مەدەنیی جەماوەری لە کوردستان بوو بەرامبەر بە هێرشی ٢٨ی گەلاوێژ و هەوڵی دووبارە داگیرکردنەوەی کوردستان لە لایەن هێزە چەکدارەکانی ڕژێمی تازە بەدەسەڵات گەیشتووی ئێران. کردەوە جەماوەرییەکانی کۆمەڵە لە سەردەمی ڕاپەڕین و ساڵەکانی دوای دەسپێکردنی خەباتی ئاشکرای لە ڕێبەندانی ساڵی ١٣٥٧ی هەتاوییدا، کە کۆمەڵەی کردە بەشێکی سەرەکیی خەباتی سیاسی و جەماوەری، توانی کولتوور و ئاواتی نوێخوازی هەم لە ناوەڕۆک و هەم لە شێواز و هەم لە ڕێبەرانی بزووتنەوەی کوردستاندا لە ڕەوتێکی نوێی سیاسی و کۆمەڵایەتییدا ڕێک بخات و کۆمەڵە بکاتە نوێنەری ئەم دەورەیەی وەها ڕەوتێک لە ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا. ئێستاش، کۆمەڵە دەتوانێت بە دەرس وەرگرتن لە ئەزموونی خۆی، بە نوێکردنەوەی خەتی سیاسی و بە لەبەرچاوگرتنی گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکانی ناو کۆمەڵگا و بە ڕەخنەی گونجاو و ڕوون لە ئەزموونەکانی ڕابردووی، ببێتەوە جێگای هیوای جەماوەری بەرینی خەڵکی زۆرلێکراوی کوردستان و لە هەلێکی مێژوویی دیکەدا کە ئەمڕۆکە لە ئاکامی شۆڕشی ژن ژیان ئازادیدا ڕەخساوە، خەباتی ئەم نەتەوەیە بۆ دەستبەر کردنی مافە ئابووری و سیاسییەکانی ڕێک بخات و ڕێبەرایەتی بکات.
شۆڕشی ژینا ئاکام و دەسکەوتی ئەو ئاڵوگۆڕانە بوو کە لە دەیەکانی ڕابردوودا لە کۆمەڵگای کوردستاندا هاتوونەتە ئاراوە و توانی هێزی بەرینی جەماوەر بەرامبەر بە دەسەڵاتێکی داگیرکەری دواکەوتوو بێنێتە مەیدان و، ڕێباز و بیری کۆمەڵە بەشێکی گرنگی بنەمای ئەو نوێگەرییە بووە. کارتێکردنی ئەم شۆڕشە لەسەر ڕوانین و خەبات بۆ گەیشتن بە سەروەریی نەتەوەیی، خەباتی دادپەروەریخوازانە، خەباتی کۆمەڵایەتی، بەرزکردنەوەی بایەخە ئینسانییەکان، بەرینکردنەوەی ئازادیخوازی، چەسپاندنی ڕۆڵی گرنگی ژنان لە هەموو مەیدانە کۆمەڵایەتی و سیاسی و کولتوورییەکاندا و بینرانی ڕەنگە جیاواز و جۆراوجۆرەکانی کوردستان حاشاهەڵنەگرە. لە ئاکامی ئەو ئاڵوگۆڕانەی ئەو شۆڕشە بەدوای خۆیدا هێناویە و ئەو گۆڕانکارییە بنەڕەتییانەی لە کۆمەڵگا و لە ڕوانینی گشتی بۆ مافخوازی و کاری سیاسیدا ڕوویانداوە، بەستێنێکی بەرینتر و ئامادەتر بۆ گەشەی بیری ڕزگاریخوازانە و ڕوانینی پێشکەوتوو و دیموکراتیک ڕەخساوە.
هاوکات شۆڕشی ژینا کارتێکردنێکی بەرچاو و قووڵی لە سەر شێوازی کاری حیزبی و چالاکیی سیاسیی ڕێکخراو هەبووە و پێداچوونەوە و خۆ نۆژەنکردنەوە و خوێندنەوەی سەرلەنوێی کۆمەڵگای کردووەتە پێویستییەکی حاشاهەڵنەگر. بەو پێیەش داڕەشتنی سیاسەتی شیاو بە پێی دۆخی نوێی کۆمەڵگای کوردستان لە پاش و لەژێر کاریگەریی ئەم شۆڕشەدا ئەرکێکی سەرەکیی هەر حیزبێکی سیاسیی چالاک لە کوردستانە.
