کۆڵبەران لەبیر نەکەین
عەزیز ئاجیکەند
لە مانگی رابردوودا، لانیکەم ١٧ کۆڵبەر لە سنوورەکانی کوردستان کوژراون یان بریندار کراون کە ٤٨٪ی ئەو حاڵەتانە بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسڵامی لە سەر سنوورەکانی کوردستان ڕوویان داوە.
بە پێی ئەم ڕاپۆرتە، لەو ماووەیەدا ٨ کۆڵبەر و کاسبکار کوژراون و ٩ کۆڵبەریش بریندار بوون. زیاترین ژمارەی کوژران و برینداربوون لە پارێزگای سنە تۆمار کراوە کە ٦ حاڵەت بووە. هەروەها، دوو کۆڵبەر کە تەمەنیان ژێر ١٨ ساڵ بووە گیانیان لە دەست داوە.
به‌پێی ڕاپۆرته‌كان، ڕۆژی دووشه‌ممه ٦ی مانگی ڕێبه‌ندان، ته‌رمی ٥ كۆڵبه‌ر كه ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر له ناوچه‌ی سنووریی ورمێ كه‌وتبوونه ژێر ڕنووی به‌فره‌وه دۆزرانەوە، کە به هه‌وڵی دانیشتووانی ناوچه‌ی سنووریی ورمێ، پاش تێپه‌ڕبوونی ٨ ڕۆژ، سه‌ره‌تا ته‌رمی ٣ كۆڵبه‌ر و پاش كاتژمێرێك، ته‌رمی دوو كۆڵبه‌ره‌كه‌ی دیكه دۆزرایه‌وه .ناسنامەی ئه‌م كۆڵبه‌رانه كه خه‌ڵكی گوندی كۆرانی سه‌ربه ناوچه‌ی سۆمای برادۆستی ورمێن بریتین لە: مه‌تین ئه‌سلانی، بلین ئه‌حمه‌دی، مه‌ولایی خودایی، یاوه‌ر ئه‌سڵانی و فۆرات . هه‌روه‌ها له هه‌واڵێكی دیكه دا هاتووه كه كۆڵبه‌رێك به ناوی ئه‌میر وه‌یسی ٣٠ ساڵ ته‌مه‌ن و خه‌ڵكی گوندی جوجاری سه‌ربه شارستانی سه‌لاسی باوه‌جانی، له ناوچه‌ی سنووری نه‌وسوود، به ته‌قه‌ی ڕاسته‌وخۆی هێزه‌كانی ڕژیم بریندار كراوه. ئه‌م كۆڵبه‌ره كه به سه‌ختی بریندار بووه بۆ چاره‌سه‌ریی پزیشكی ڕه‌وانه‌ی ناوه‌نده ده‌رمانییه‌كانی شارستانی پاوه كراوه.
ڕۆژی ٧ی ڕێبەندان، کۆڵبەرێکی دیکە بە ناوی “واحید محەممەدی”، تەمەن ٣٠ ساڵ و خەڵکی گوندی “میراوای خواروو” سەر بە بانە، لە بەرزاییەکانی گوندی “بروێشکانی” لە بەخشی نەنوور کەوتە خوارەوە و بریندار بوو. هەروەها رۆژی دووشه‌ممه ١٣ی رێبه‌ندان، كۆڵبه‌رێكی دیکە خه‌ڵكی بانه بە تەقەی راسته‌وخۆی هێزه نیزامیه‌كانی ڕژیم، گیانی له ده‌ست دا. بە پیی هەواڵێکی دیکە هاشم حوسه‌ینی کۆڵبەری خه‌ڵكی گۆندی مه‌نجیلان و دانیشتووی شاری بانه بە “تاوانی” هەوڵ بۆ دابینکردنی بژیوی ژیانی بنه‌ماڵه‌كه‌ی به ته‌قه‌ی ڕاسته‌وخۆی هێزه نیزامییه‌كانی ڕژیم له سنووری هه‌نگه‌ژاڵ گیانی له ده‌ست دا.
رۆژی دووشەممە ١٣ی ڕێبەندان، کۆڵبەرێکی دیکە بە ناوی” هادی ڕزایی” خه‌ڵكی مه‌ریوان بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە نیزامییه‌كانی ڕژیم بە سه‌ختی بریندار بوو. به پێی راپۆرته‌كان، هێزە نیزامییه‌كانی ڕژیم لە ناوچەی مەریوان تەقەیان لە گرووپێک کۆڵبەر و کاسبکاران كردووه و له ئاكامدا ئەم کۆڵبەرە فیشەکی بەرکەوتووە و پاشان بۆچارەسەری پزیشکی ڕەوانەی یەکێک لە ناوەندە تەندرووستییەکانی شاری سنە کراوە. هەروەها رۆژی چوارشه‌ممه ١٦ی رێبه‌ندان، كۆڵبه‌رێك به ناوی “خالید ئه‌حمه‌دپوور“، خه‌ڵكی گوندی “ورتێ” سه‌ر به شاری سه‌رده‌شت، به ته‌قه‌ی راسته‌وخۆی هێزه‌كانی ڕژیم گیانی له ده‌ست داوه. به پێی راپۆرته‌كان،“خالید ئه‌حمه‌دپوور” له‌گه‌ڵ گرووپێك له كۆڵبه‌ران، له سه‌ر سنووری سه‌رده‌شت، له لایه‌ن هێزه‌كانی ڕژیمه‌وه ده‌كرێنه ئامانج، كه ناوبراو فیشه‌كی به‌رده‌كه‌وێت و به سه‌ختی بریندار ده‌بێت و به هۆی سه‌ختی برینه‌كه‌ی گیانی له ده‌ست ده‌دات.
ئەمرۆ له باروودۆخێكدا كه قه‌یرانی كۆرۆنا له ئێران ڕۆژانه سه‌دان كه‌س ده‌كاته قوربانی، كۆڵبه‌ران بۆ وه‌ده‌ست هێنانی بژێوی خۆیان و بنه‌ماڵه‌كانیان، سه‌ره‌ڕای مه‌ترسیی تووش بوون به كۆرۆنا، ده‌بێ مه‌ترسیی به‌ربوونه‌وه له به‌رزایی، خنکان لە چۆم و ڕووبارەکان، سه‌رمابردوویی به‌هۆی به‌فر و به‌سته‌ڵه‌ك، پێ دانان له‌سه‌ر مینه به‌جێماوه‌كانی شه‌ڕی ئێران و عێراق و سه‌رئه‌نجام مه‌رگ به‌هۆی ته‌قه‌ی ڕاسته‌وخۆی هێزه به‌كرێگیراوه‌كانی کۆماری سێدارە قه‌بووڵ بكەن.
ئه‌و كۆڵبه‌رانه‌ی وا بۆ په‌یدا كردنی پاروە نانێک ڕێگای مه‌رگ ده‌گرنه‌به‌ر و ڕوو ده‌كه‌نه كاری گواستنه‌وه‌ی كاڵا له‌سه‌ر سنووره‌كان، له ڕاستیدا، هێزی كاری بازرگانان و ده‌ڵاڵانێكن كه له شار و ئاواییه سنووریه‌كاندا جێگیرن. ئه‌وان له خاڵێكی سنووریه‌وه كاڵاكان ڕه‌وانه ده‌كه‌ن و له خاڵێكی تردا كاڵاكانیان به‌ده‌ست ده‌گات، به بێ ئه‌وه‌یكه هیچ مه‌ترسیه‌ك هه‌ڕه‌شه‌یان لێبكات، گیرفانیان پڕ ده‌كه‌ن و حه‌قده‌ستێكی زۆر كه‌میش ده‌ده‌نه كۆڵبه‌ره‌كان. له ماوه‌ی ساڵانی ڕابردوودا ڕكوودی به‌رچاوی ئابووریی ئێران و به‌ربه‌سته ماڵییه‌كانی كۆماری ئیسلامی بوونه‌‌ته هۆی گه‌شه‌ی بازرگانیی كاڵای “قاچاخ” له ناوچه سنووریه‌كانی كوردستان. له ماوه‌ی هه‌موو ئه‌م ساڵانه‌دا، پێ به پێی به‌رزبوونه‌وه‌ی ئاستی بێكاری له شاره‌كانی كوردستان، ژماره‌یه‌كی زیاتر له كرێكارانی بێكار ڕوویان كردووه‌ته كۆڵبه‌ری و به هه‌ر ڕاده‌یه‌كیش ژماره‌ی كۆڵبه‌ران زیادیان كردووه، ئاستی حه‌قده‌سته‌كانیان هاتووه‌ته خوارتر. كۆڵبه‌ران ئه‌گه‌ر له ڕابردوودا بۆ هه‌ڵگرتنی هه‌ر كیلۆیه‌ك بار، بڕی ١٧ تا ١٨ هه‌زار تمه‌نیان وه‌رده‌گرت، له ئێستادا ناچارن ته‌نانه‌ت به ١٠ هه‌زار تمه‌نیش بۆ هه‌ر كیلۆیه‌ك، كۆڵه‌كه‌یان له تێپه‌ڕگه‌ی مه‌رگ، تێپه‌ڕێنن. ئه‌وان بۆ ده‌رهێنانی نان ناچارن كۆڵبه‌ری بكه‌ن و هه‌ر ئه‌و جه‌بری نانه‌شه وایان لێده‌كا كه مه‌ترسیی و دژواریه‌كان، به‌گیان قه‌بووڵ بكه‌ن. به‌ڵام ئه‌گه‌ر چوونه‌سه‌ره‌وه‌ی ژماره‌ی كۆڵبه‌ران ده‌بێته هۆی هاتنه‌خواره‌وه‌ی له ڕاده‌به‌ده‌ری حه‌قده‌سته‌كانیان، له به‌رامبه‌ردا، كه‌سب و كاری به‌شێك له بازرگانه‌كان گەشە ده‌كات. ئه‌وان بۆ وه‌ده‌ست هێنانی قازانجی زیاتر، كایه به گیان و ژیانی كۆڵبه‌ران ده‌كه‌ن.
له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی ڕژیمی كۆماری ئیسلامیدا، كۆڵبه‌ری و هه‌نگاو هه‌ڵگرتن له جاده‌كانی مه‌رگ بۆ وه‌ده‌ست هێنانی نان، “پیشه” به ئه‌ژمار دێت. حکوومەتی ئێران کە کوردستان وەکوو وڵاتێکی داگیرکراو دەبینێ و هەرواش هەڵسووکەوتی لەگەڵ کردووە و بە ئەنقەست کوردستانی لە باری ئابوورییەوە لە دواوە ڕاگرتووە و دەست هێزە ئەمنییەتییەکانی بۆ سەرکوت و تەقە لە خەڵک ئاوەڵە هێشتووەتەوە و تەقەکردن لە خەڵک لە کوردستان هیچ لێپرسینەوە و بەدواداچوونێکی یاسایی بۆ ناکرێ. ئەم سیاسەتانی حکوومەت بێزاری و تووڕەیی چینی چەوساوەی کوردستان لە دژی دەسەڵاتی سەرمایەداریی ئیسلامیی ئێران و ئەو ناعەداڵەتی و زوڵمەی لێیان دەکرێ بەرینتر و قووڵتر کردووەتەوە و ڕێکخستنی ئەو هێز و جەماوەرە دەتوانێ بیانکاتە هێزی گەورەی بزووتنەوەی عەداڵەتخوازانە و ڕزگاریخوازانەی کوردستان.
له باروودۆخێكدا كه كوشتنی كۆڵبه‌ران هه‌روا درێژه‌ی هه‌یه، هه‌ڵسووڕاوان ومرۆڤه خه‌باتكاره‌كانی كوردستان پێویسته بە هاوکاری و هاوپشتی یەکتر هەوڵێکی جیددی بۆ پشتیوانیی کۆڵبەران و لەقاودانی تاوانەکانی حکوومەتی ئیسلامیی ئێران دژی ئەو توێژە مافخوارا و زەحمەتکێشە، بدەن. خستنە ڕیگەی کەمپەینی جۆراوجۆر و گەیاندنی دەنگی کزی ئەوان بە گوێی ڕای گشتی جیهانی و هەوڵ بۆ دۆزینەوەی پشتیوان و یارمەتیدەر لە نێوان ڕێکخراو و لایەن و حکوومەتە پێشکەوتنخوازەکان، دەتوانێ دەوری لە چاککردنی ژیان و گوزەرانیاندا بێ.
