بنەماکانی گرێدانی خەباتی مەدەنی لەگەڵ خەباتی سیاسی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان
د.ئاژوان، کرماشان
پێشەکی:
خەباتی گەلی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان تەنها خەباتێکی سیاسی نییە، بەڵکو کۆمەڵێک ڕێگا و تاکتیکی جیاوازی لەخۆ ئەگرێت. لەم وتارە کورتەدا، ئەو بنەمانە دەخەینە ڕوو کە پێویستە لەسەریان بنیات بنێنرێت بۆ ئەوەی گرێدراوی کارا و بەرهەمدار لە نێوان خەباتی مەدەنی، کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی لەگەڵ خەباتی سیاسی و تەشکیلاتی دروست ببێت. لە ڕوانگەیەکی چەپ و سۆسیالیستییەوە، ئەم یەکگرتنییە پێویستییەکی بنەڕەتییە بۆ دروستکردنی کۆمەڵگایەکی دیموکراتیک، عادیلانە و یەکسانیخواز.
١. ناسینی بەستەری نێوان چالاکییە جیاوازەکان:
– خەباتی سیاسی:ئامانجی کاریگەری هەیە لەسەر بەڕێوەبردنی حکوومەت و دەسەڵات. لە ڕوانگەی چەپەوە، ئەم خەباتە پێویستە خەڵکی کارکەر و کەم دەستەکان بە ناوەنددا بێت.
– خەباتی مەدەنی: تیشک ئەخاتە سەر چاکسازی کۆمەڵایەتی، مافەکانی مرۆڤ، و چالاکی نا-توندوتیژ. لەم ڕوانگەیەدا، چالاکی مەدەنی کۆمەڵگا پێویستە سەربەخۆ بێت و ڕۆڵێکی ڕەتکەرەوەیی هەبێت.
– خەباتی کۆمەڵایەتی: ئەم خەباتە دەگرێتەوە بەرەوپێبردنی مافەکانی کۆمەڵگا، وەک مافەکانی ژنان، منداڵان، و کەمینەکان. لە ڕوانگەی سۆسیالیستییەوە، پێویستە تێکەڵ بێت لەگەڵ خەباتی دژ بە چەوسانەوە و سیستمی پەستاوی کۆمەڵایەتی.
– خەباتی فەرهەنگی: تێیدا پاراستن و پەرەپێدانی زمان، کلتور، مێژوو، و هونەری کوردی هەیە. لەم ڕوانگەیەدا، فەرهەنگ پێویستە بەرگری لە کەلتووری خەڵکی کارکەر بکات و دژ بە کەلتووری فەرمانڕەوایی.
٢. بنەماکانی گرێدانی ئەم خەباتانە:
– یەکێتی ئامانج:هەموو بەشەکان پێویستە ئامانجێکی هاوبەشیان هەبێت. بۆ نموونە، دەستکەوتنی مافە کۆمەڵایەتی و فەرهەنگییەکان دەتوانێت ببێتە بەشێک لە پرۆسەی سیاسی.
– ڕێکخراوی هاوائاهەنگ: پێویستە ڕێکخراوە مەدەنی و کۆمەڵایەتی و فەرهەنگییەکان لەگەڵ ڕێکخراوە سیاسییەکان هاوهەنگ بن و لەسەر بنەمایەکی هاوبەش کار بکەن.
– پەروەردە و ڕاگەیاندن: پێویستە خەڵک بە شێوەیەکی فەرهەنگی و ڕاگەیاندن پەروەردە بکرێت تا تێبگات کە خەباتێکی تاکە شێواز نییە، بەڵکو کۆمەڵێک چالاکییە.
– دیموکراسی ناوەکی: پێویستە هەموو ڕێکخراوێک دیموکراسی ناوەکی تێدا جێگیر ببێت و دەنگ و بۆچوونی هەموو ئەندامێک بیسەلمێنرێت.
– سەربەخۆیی لە بیری سەرمایەدارییەوە: پێویستە هەموو بەشەکان سەربەخۆ بن لە دەسەڵاتی دارایی و ماڵییەوە.
٣. کەم و کورتییەکان:
– ناوەندگرایی: زۆرجار خەباتی سیاسی ناوەندێکی زۆری هەیە و کەمی گوێدان بە خەباتی مەدەنی و کۆمەڵایەتی هەیە.
– کەمی سەربەخۆیی: ڕێکخراوە مەدەنی و کۆمەڵایەتیەکان پێویستە سەربەخۆ بن لە ڕێکخراوە سیاسییەکان، بەڵام لە هەمان کاتدا هاوهەنگ بن.
– کێشەی دارایی و سەرچاوە: زۆرجار ناڕەزاییەکان و نەبوونی سەرچاوە کار لەسەر دروستکردنی پەیوەندی کارا ئەکات.
– کاریگەری کاپیتالیزم: سیستمی کاپیتالیستی دەتوانێت کار لەسەر لێکجیاکردنەوەی بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکان تەئسیر بکات.
٤. ڕێگەچارەکان:
– دروستکردنی پلاتفۆرمی هاوبەش: پێویستە پلاتفۆرمێک دروست ببێت کە تێیدا هەموو بەشەکان بتوانن بەیەکەوە کار بکەن و بیروبۆچۆنی هاوبەش دروست بکەن.
– پەروەردەی کۆمەڵایەتی: پێویستە لە ڕێگەی میدیاکان، قوتابخانەکان، و کۆڕ و کۆبانەوە خەڵک پەروەردە بکرێت.
– پشتگیرانی نێونەتەوەیی: دەتوانرێت لە ڕێگەی پشتگیری نێونەتەوەیی کار لەسەر دروستکردنی پەیوەندی نێوان خەباتە جیاوازەکان بکرێت.
– دروستکردنی ئابووری کۆمەڵایەتی: پێویستە سیستمێکی ئابووری دروست ببێت کە پشت بە هاوکاری و یارمەتی هەرەوز ببەستێت.
– بەهێزکردنی ڕێکخراوە سەربەخۆکانی کۆمەڵگا:پێویستە ڕێکخراوە مەدەنی و کۆمەڵایەتییەکان بە شێوەیەکی سەربەخۆ بەرهەمدار بن.
گرێدانی خەباتی مەدەنی، کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی لەگەڵ خەباتی سیاسی و تەشکیلاتی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان نەک تەنها پێویستە، بەڵکو گرنگە بۆ دروستکردنی کۆمەڵگایەکی بەهێز و خەباتێکی سەرکەوتوو. لە ڕوانگەیەکی چەپ و سۆسیالیستییەوە، ئەم یەکگرتنییە پێویستە بەرگری لە مافەکانی خەڵکی کارکەر و کەم دەست بکات و دژ بە سیستمی کاپیتالیستی بەرەوپێش بچێت. بە یەکگرتنی هێزەکان و دروستکردنی پەیوەندی کارا، دەتوانرێت ئامانجە هاوبەشەکان بە شێوەیەکی کاریگەرتر پێشببرێن.
