یەكگرتوویی رێگا چارەیە، كۆنفرانسی نەتەوەیی كوردی رۆژئاوا وەك نمونە….!

كوردی رۆژئاوا رۆژی ٢٦ی پەیریلی ٢٠٢٥ رۆژێكی مێژویی بۆ خۆی تۆمار كرد. لەپاش هەوڵێكی زۆری چەندین وڵات ‌و لایەنی سیاسی‌ و كەسایەتی دیاری كورد، پارتە سیاسییەكانی رۆژئاوای كوردستان لەسەر هاوهەڵوێستی ‌و چۆنیەتی بەشداریكردنی یەكگرتووانەیان لە داهاتووی سوریادا، كۆنفرانسی نەتەوەیی كوردی رۆژئاوایان لە شاری قامیشلۆ سازدا.

كۆنفرانسەكە لە دوای هەوڵی بەردەوامی چەندین كەسایەتی ‌و لایەنە سیاسییەكان چ لەسەر ئاستی كوردستان‌ و چ لە ئاستی نێودەوڵەتی هاتەبەرهەم. لە كوردستان حیزب ‌و كەسایەتییە دیارەكانی باشور بۆ لێك نزیك كردنەوەی لایەنەكانی رۆژئاوا چەندین هەوڵیان گرتەبەر كە بە كۆبوونەوەی نێوان بەڕێزان مەزڵوم عەبدی‌ و مەسعود بارزانی دەستی پێكرد ‌و دیداری تریشی بەدواوە بوو. لەئاستی دەرەوەی كوردستانیش وڵاتانێك وەك ئەمریكا‌ و فەڕانسە‌ و ئاڵمان لە ماوەی چەند مانگی رابردوودا چەندین كۆبوونەوەیان ئەنجامداوە. ئەگەرچی بە بڕوای من هەوڵە دەرەكییەكان بە تایبەت گوشارەكانی ئەمریكا ‌و چەند وڵاتێكی رۆژئاوایی بوو كە لە ئەنجامدا كۆبوونەوەكە ئەنجامدرا‌ و دەرەنجامی كۆنفرانسەكەی بوو بەوەی كە بڕیارە كورد وەك شاندێكی یەكگرتوو لەگەڵ حكومەتی ناوەندیی سوریادا بەرەوڕوو ببێتەوە.

سەرەڕای رەخنەی ئەوەی لە كۆنفرانسەكەی قامیشلۆدا هیچ لایەنێكی سیاسی رۆژهەڵاتی كوردستان بەشدار نەبوون‌ و بە پێی سەردێڕ ‌و دروشمی كۆنفرانسەكەش ببوایە باش بوو نوێنەر یان نوێنەرانی لایەنە سیاسییەكانی رۆژهەڵاتیش بەشداری كۆنفرانسەكە بوایەن كە وەڵامی ئەم رەخنەیە بۆ بەڕێوەبەرانی كۆبوونەوەكە بەجێدەهێڵین، بەڵام ئامانجی سەرەكیی ئەم كۆبوونەوانە بریتی بووە لە هاندانی لایەنەكانی رۆژئاوای كوردستان، بەتایبەتی پارتی یەكێتیی دیموكرات (پەیەدە)‌و ئەنجومەنی نیشتمانیی كورد لە سوریا (ئەنەكەسە) وەكو دوو لایەنی سەرەكی كوردی رۆژئاوا، بۆ گەیشتن بە هاوهەڵوێستی‌و یەكڕیزی تا بەرامبەر بە دەوڵەتی ناوەندیی دیمەشق كورد بە یەكگرتوویی دەربكەوێت.

ئەنجامی كۆنفرانسەكە بە قۆناغێكی گرنگ بۆ كوردی رۆژئاوا دادەنرێت، رەنگە كاریگەریش لەسەر داهاتووی پەیوەندییەكانی وڵاتانیش لەگەڵ سوریا دابنێت، چونكە فەرەنسا، ئەڵمانیا، كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی‌و ئەمریكا بەتایبەت داوای حكومەت‌و دەسەڵاتێكی گشتگیر دەكەن، كە هەمووان تێیدا بەشداربن.

بەدرێژایی مێژووی خەباتی كورد لە هەموو پارچەكانی كوردستان یەكڕیزی‌و یەكگرتوویی داواكاری ‌و دروشمی هەموو لایەنەكان بووە، بەڵام قۆناغێك هاتۆتەپێش كە ئەم یەكڕیزیی‌ و تەباییەی نێوان خەڵك‌ و لایەنە سیاسییەكان وەك پێویستییەكی هەنووكەیی بەرجەستە بووە. لە خەباتی گەلی كورد لە باشوری كوردستان، لەمانگی مەی ساڵی ١٩٨٨ بە بەشداری ٨ لایەنی سیاسی بەرەی كوردستانی راگەیەنرا. ڕاگەیاندنی بەرەی كوردستانی لەكاتێكدا بوو كە رژیمی بەعسی عێراق بۆ بێدەنگكردنی بزوتنەوەی كورد دەستی لەهیچ تاوانێك نەدەپاراست‌ و لە پرۆسەی بەدناویی ئەنفال بە ٨ قۆناغ زیاتر لە ١٨٢ هەزار كوردی زیندەبەچاڵكرد‌ و سەدان گوند‌ و لادێی لەگەڵ خاك یەكسان كرد. بۆیە دامەزراندنی بەرە هەم هیوایەك بوو بۆخەڵك ‌و، لانیكەم لەو ماوەیەشدا حیزبەكانیشی لە شەڕی ناوخۆیی پاراست.

پێش لە بەرەی كوردستانیی باشور، نمونەی كاری هاوبەشی حیزبەكان لە رۆژهەڵاتی كوردستان بوونی هەیە كە لەپاش ڕوخانی رژیمی پاشایەتی، هەیئەتی نوێنەرایەتی خەڵكی كورد پێكدەهێنن، كە ساڵی ١٩٧٩ بۆ وتووێژ لەگەڵ وەفدی ڕژیمی تازە بەدەسەڵات گەیشتووی كۆماری ئیسلامی دەوری گرنگی گێڕا. هەیئەتی نوێنەرایەتی خەڵكی كورد كە لە حیزبەكانی وەك كۆمەڵە‌ و دیموكرات ‌و چەندین كەسایەتی وەك مامۆستا شێخ عێزەدینی حسەینی پێكهاتبوو، زمانی یەكگرتووی خەڵكی كوردستان بەرامبەر بە دوژمن بوون‌ و دەور و نەقش ‌و كاریگەرییەكی هەمیشەییان لە مێژووی بزوتنەوەی كورد لە رۆژهەڵاتی كوردستان بەجێهێشت.

وەبیرهێنانەوەی بەرەی كوردستانی لەباشوور ‌و هەیئەتی نوێنەرایەتی خەڵكی كورد لە رۆژهەڵات لەم ساتەدا كە كۆنفرانسی نەتەوەیی كوردی رۆژئاوا بەڕێوەچووە، بۆ هەڵوەستەكردنە لەسەر چەندی فاكت‌ و راستی مێژوویی.

پرسی كورد لە رۆژئاوا كە ئێستا رۆژەڤی كوردستان ‌و ناوچەكەیە، پاراستنی ئەو ئەزمونە سەركەوتووەی كە پاش ١٤ ساڵ شەڕ ‌و بەرخۆدان ‌و بەخشینی گیانی زیاتر لە ١٣ هەزار كچ‌ و كوڕی كورد، گرنگییەكی زۆری بۆ كورد لە هەموو پارچەكان هەیە. هاوكات گرنگی ستراتیژیی ئەم ناوچەیە بۆ ئەمەریكا‌ و زلهێزەكانی ناوچەكە ‌و بەرژەوەندییەكانیان بووەتە هۆی ئەوەی لە ئێستادا گرنگییەكی زۆرتری پێبدرێت ‌و لە هاوكێشە سیاسییەكاندا سەنگ‌ و قورسایی خۆی هەبێت. بە مانایەكی تر كۆنفرانسی نەتەوەیی كورد لە قامیشلۆ سەرەڕای ئەوەی سود‌ و قازانجی بۆ كورد لە رۆژئاوای كوردستان هەیە ‌و یەكڕیزی ‌و تەبایی نێوان لایەنە كوردییەكان زیاتر دەكات‌ و پەیام‌ و كاریگەریی پۆزەتیڤیشی بۆ هەموو پارچەكانی كوردستان لەوانە بۆ خەڵك‌ و حیزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان دەبێت.

گەلی كورد لە رۆژهەڵاتی كوردستان لە پاش زیاتر لە 4 دەیەی خۆڕاگری ‌و خەبات دژی كۆماری ئیسلامی تا ئێستاش لەسەر پێیە ‌و لەم ساڵانەی دواییدا‌ و بەتایبەتی لەپاش شۆڕشی ژینا بەرزترین جۆری خەباتی مەدەنی پیشانی هەموو نەتەوەكانی ناوچەكە‌ و جیهان داوە. سەرەڕای ئەم یەكگرتوویی‌ و پێشكەوتووییەی خەباتی مەدەنی لە سەرجەم شار ‌و گوندەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان، سەرەڕای ئەو یەكگرتووییە بێوەینەیەی كە هەموو چین‌ و توێژەكانی خەڵك بەرامبەر بە دوژمنی هاوبەشی خۆیان گرتووینەتەبەر ‌و سەرەڕای هەڵكشانی بیری سێكۆلاریزم ‌و ئازادیخوازی ‌و مافخوازی نەتەوەیی لە رۆژهەڵات، بەڵام بەداخەوە حیزب ‌و لایەنە سیاسییەكەی كەمترین كاری پێكەوەیی دەكەن، كە چاوەڕوان دەكرا لەم بارودۆخە هەستیارەی ناوچەكە‌ و لە دۆخێكدا كە كۆماری ئیسلامی چ لە دەرەوەی سنورەكان‌ و چ لە ناوخۆی خۆی هەموو شەرعیەتێكی لەدەستداوە حیزبەكانی رۆژهەڵات بەقەد بزوتنەوە زیندوەكەی خەڵكی كوردستان بۆ یەكگرتوویی نێوانیان بەكردەوە هەنگاویان بنایە، بەڵام بە پێچەوانەوە سارد و سڕییەكی پێوە دیارە.

لەم ساتەوەختەی كە پرسی كورد لە هەموو ناوچەكە گرنگییەكی زۆری پەیدا كردوە‌ و كۆماری ئیسلامی بە هەموو تەمەنی دەسەڵاتی خۆی لەناوخۆ ‌و دەرەوە ئەوەندە لە ژێر گوشار نەبووە، لەم كاتەدا كە هێزە گەورەكانی وەك پەكەكە‌ و پارتی ‌و یەكێتی بۆ بەرژوەندیی خەڵكی كورد لە هۆڵی كۆنفرانسەكەی قامیشلۆ ناكۆكییەكانی لا دەخەن‌ و شان بە شانی یەك بۆ سەرخستنی كوردی رۆژئاوا هەوڵدەكەن، لەم رۆژە سەختانەدا كە حیزبەكانی رۆژهەڵات بەپێی رێكەوتنەكەی بەغدا و تاران، كار و چالاكی و بارەگاكانیان لە باشوری كوردستان بەرتەسك دەكرێتەوە ‌و لەكەمپە نوێكاندا نیشتەجێدەكرێن، رەوایە حیزبەكانی رۆژهەڵاتیش تەنیا یەك بەژەوەندیی گەورەی نەتەوەیی ئاسۆی خەبات ‌و خۆڕاگرییان بێت‌ و “یەكگرتویی” كە ئەزقەزا قسەی سەر زاری هەموو رێبەرانی حیزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستانە، بە پراكتیك دەربێنن‌ و لەدۆخە هەستیارەكەدا بە یەكگرتوویی خۆیان ورە ‌و هێزێكی نوێ بخەبەر بزووتنەوە گەرم ‌و جەماوەرییەكەی خەڵكی كوردستان. گۆڕانكارییەكان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە زەحمەت لەگەڵ پێشبینیی توێژەرانی سیاسی دێتەوە‌ و ئەم ناوچەیە هەمیشە هەڵگری رووداوی سەرسامكەر بووە، بۆیە گۆڕانكارییەكان چاوەڕێی كەس ناكات، ئەگەر درەنگ بكەوین وەك برادەرێك باسی كرد دوور نیە لە داهاتووی پاش رووخانی رژیمی كۆماری ئیسلامیدا هاوڵاتییەكی كورد لەنێوان سنە تا سەقز بە بازگەی چەندین حیزبدا تێپەڕبێت یان چەندین دێگەڵەمان لێ قوت ببێتەوە. بۆیە رێبەرایەتی حیزبەكان لەم ساتەوەختەدا دەبێت هەڵوێستی وا بنوێنن كە بارتەقای شۆڕشە مەزنەكەی ژن ژیان ئازادی بێت‌ و هەمووان درك بەو راستییە بكەین كە تەنیا پشت بە هێزە لەبن نەهاتووەكەی خەڵكی رۆژهەڵاتی كوردستان ببەستین ‌و تەنیا یەكگرتوویی چارەیە!.